Πώς Δημιουργούνται τα Ινομυώματα Μήτρας;
Η ακριβής αιτιολογία των ινομυωμάτων μήτρας δεν έχει πλήρως κατανοηθεί, ωστόσο επιστημονικές έρευνες δείχνουν ότι τα ινομυώματα δημιουργούνται όταν τα κύτταρα του μυομητρίου, δηλαδή του μυϊκού ιστού της μήτρας υφίστανται ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και πολλαπλασιασμό, προκαλώντας την εμφάνιση όγκων. Αυτή η διαδικασία επηρεάζεται από ορμονικούς παράγοντες, κυρίως οιστρογόνα και προγεστερόνη, καθώς και από γενετικές και περιβαλλοντικούς παράγοντες που ευνοούν την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων.
Ορμονικοί Παράγοντες
Οι ορμόνες, ως επί το πλείστον η προγεστερόνη και τα οιστρογόνα, φαίνεται να παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη των ινομυωμάτων. Αυτές οι ορμόνες ενδέχεται να διεγείρουν την ανάπτυξη των ινομυωμάτων μέσω της επίδρασής τους στα κύτταρα του μυομητρίου, προκαλώντας την αύξηση του μεγέθους και του αριθμού τους (υπερπλασία). Τα ινομυώματα τείνουν να αναπτύσσονται περισσότερο κατά την αναπαραγωγική ηλικία, όταν οι ορμονικές επιδράσεις είναι πιο έντονες, και συχνά μειώνονται μετά την εμμηνόπαυση, όταν τα επίπεδα των οιστρογόνων μειώνονται.
Γενετικοί Παράγοντες
Οι γενετικοί παράγοντες φαίνεται επίσης να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των ινομυωμάτων. Έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένες γενετικές μεταλλάξεις ή ανωμαλίες στους κυτταρικούς μηχανισμούς του μυομητρίου, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε ανεξέλεγκτη κυτταρική διαίρεση. Αυτές οι γενετικές ανωμαλίες μπορεί να επιταχύνουν τον σχηματισμό των ινομυωμάτων και να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης τους.
Περιβαλλοντικοί Παράγοντες
Αν και η γενετική προδιάθεση και οι ορμονικοί παράγοντες είναι σημαντικοί, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες φαίνεται να παίζουν επίσης ρόλο στην ανάπτυξη ινομυωμάτων. Παράγοντες όπως η παχυσαρκία, η διατροφή, η κατανάλωση αλκοόλ και η έκθεση σε χημικές ουσίες μπορεί να επηρεάσουν την πιθανότητα εμφάνισης αυτών των όγκων. Ειδικότερα, η υπερβολική πρόσληψη ζωικών λιπών και η χαμηλή πρόσληψη φυτικών ινών συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για την ανάπτυξή τους.
Πόσο Συχνά Εμφανίζονται τα Ινομυώματα;
Τα ινομυώματα είναι ο πιο συχνός όγκος των γεννητικών οργάνων στις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας. Εμφανίζονται συνήθως μετά την ηλικία των 35 ετών, με ποσοστό εμφάνισης που κυμαίνεται μεταξύ 15-20% σε αυτήν την ηλικιακή ομάδα. Ωστόσο, μπορούν να εμφανιστούν και σε γυναίκες μικρότερης ή μεγαλύτερης ηλικίας. Μετά την εμμηνόπαυση, τα ινομυώματα τείνουν να συρρικνώνονται λόγω των μειωμένων επιπέδων οιστρογόνων.
Ποια είναι τα είδη των ινομυωμάτων;
Ανάλογα με τη θέση τους, τα ινομυώματα μπορούν να διακριθούν σε τρεις βασικούς τύπους: υποβλεννογόνια, ενδοτοιχωματικά και υπορογόνια.
1. Υποβλεννογόνια ινομυώματα
Τα υποβλεννογόνια ινομυώματα αναπτύσσονται κάτω από την ενδομήτρια επένδυση, δηλαδή την βλεννογόνο της μήτρας. Αυτά τα ινομυώματα συνήθως προκαλούν πιο έντονα συμπτώματα, καθώς μπορούν να επηρεάσουν την κοιλότητα της μήτρας και να εμποδίσουν την εμφύτευση του εμβρύου.
2. Ενδοτοιχωματικά ινομυώματα
Τα ενδοτοιχωματικά ινομυώματα αναπτύσσονται στον μυϊκό τοίχωμα της μήτρας, δηλαδή στον μυομήτριο, τον βασικό μυϊκό ιστό της μήτρας. Ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση τους, αυτά τα ινομυώματα ενδέχεται να προκαλέσουν πιο ήπια ή μέτρια συμπτώματα.
3. Υπορογόνια ινομυώματα
Αναπτύσσονται στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας, δηλαδή κάτω από το περιτόναιο, και είναι εκείνα που βρίσκονται πιο κοντά στον περιβάλλοντα ιστό. Μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα λόγω πίεσης σε γειτονικά όργανα, όπως η ουροδόχος κύστη ή το έντερο.
Ποια είναι τα συμπτώματα των ινομυωμάτων της μήτρας;
Μόνο ένα μικρό ποσοστό των ινομυωμάτων (περίπου 20%) εκδηλώνει συμπτώματα που απαιτούν ιατρική παρέμβαση. Ωστόσο, τα συμπτώματα που σχετίζονται με τα ινομυώματα εξαρτώνται από τη θέση, το μέγεθος και τον αριθμό τους. Οι γυναίκες που έχουν ινομυώματα μπορεί να παρουσιάσουν μια ποικιλία συμπτωμάτων, τα οποία περιλαμβάνουν:
1. Ακανόνιστες αιμορραγίες
Οι γυναίκες με ινομυώματα μπορεί να παρατηρήσουν έντονες ή ακανόνιστες αιμορραγίες κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως ή ακόμα και μεταξύ των περιόδων. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία λόγω της αυξημένης απώλειας αίματος.
2. Συμπτώματα πίεσης σε γειτονικά όργανα
Τα ινομυώματα που ασκούν πίεση σε γειτονικά όργανα της κοιλιακής χώρας μπορεί να προκαλέσουν:
- Συχνουρία, δυσκολία στην ούρηση και επαναλαμβανόμενες ουρολοιμώξεις λόγω πίεσης στην ουροδόχο κύστη.
- Δυσκοιλιότητα ή άλλες γαστρεντερικές ενοχλήσεις.
- Υδρονέφρωση (υπερβολική συλλογή υγρού στους νεφρούς), που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπαίσθητη απώλεια της νεφρικής λειτουργίας αν δεν εντοπιστεί έγκαιρα.
- Πρήξιμο ή οίδημα των ποδιών, το οποίο μπορεί να είναι αποτέλεσμα της πίεσης που ασκείται στους λεμφαδένες και τα αιμοφόρα αγγεία.
3. Αίσθηση βάρους και φούσκωμα στην κοιλιά
Η ανάπτυξη των ινομυωμάτων μπορεί να προκαλέσει αίσθηση βάρους ή φουσκώματος στην περιοχή της κοιλιάς, ειδικά αν τα ινομυώματα είναι μεγάλα ή πολλαπλά. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή ζωή και την ποιότητα ζωής της γυναίκας.
4. Πόνος στην κοιλιά, τη μέση ή τα πόδια
Τα ινομυώματα μπορεί να προκαλέσουν πόνο στην κοιλιά, στα πόδια, στη μέση, είτε κατά τη διάρκεια της εμμήνου ρύσεως, είτε μεταξύ των περιόδων, είτε ακόμα και κατά τη σεξουαλική επαφή. Ο πόνος μπορεί να ποικίλει σε ένταση και συχνότητα, ανάλογα με τη θέση και το μέγεθος των ινομυωμάτων.
5. Υπογονιμότητα
Τα ινομυώματα μπορούν να επηρεάσουν τη γονιμότητα, κυρίως αν βρίσκονται εντός της ενδομήτριας κοιλότητας (υποβλεννογόνια) ή μπλοκάρουν τη σάλπιγγα. Ορισμένα ινομυώματα μπορεί να δυσχεράνουν τη διαδικασία της σύλληψης ή να προκαλέσουν αποβολές, λόγω διαταραχής της φυσιολογικής δομής της μήτρας. Οι γυναίκες με ινομυώματα και προβλήματα γονιμότητας συχνά χρειάζονται εξειδικευμένη ιατρική παρακολούθηση.
6. Συμπτώματα κατά την εγκυμοσύνη
Τα ινομυώματα μπορούν να αυξήσουν το μέγεθός τους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης εξαιτίας των αυξημένων επιπέδων οιστρογόνων. Περίπου το 20% των γυναικών που έχουν ινομυώματα ενδέχεται να παρουσιάσουν συμπτώματα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα συμπτώματα εξαρτώνται από τη θέση και το μέγεθος των ινομυωμάτων και περιλαμβάνουν:
- Πόνο στην κοιλιά ή στην πλάτη.
- Μολύνσεις ή επιπλοκές λόγω της πίεσης των ινομυωμάτων στα γύρω όργανα.
- Αποβολές ή πρόωρο τοκετό, ιδιαίτερα αν τα ινομυώματα εντοπίζονται κοντά στον πλακούντα.
- Ανώμαλη προβολή του εμβρύου (π.χ. ισχιακή προβολή) ή δυσκολία κατά τον τοκετό λόγω απόφραξης του καναλιού γέννησης.
- Προδρομικός πλακούντας ή αποκόλληση πλακούντα, που μπορεί να απαιτούν άμεση ιατρική παρέμβαση.
- Καισαρική τομή και αυξημένος κίνδυνος αιμορραγίας μετά τον τοκετό.
Πώς γίνεται η διάγνωση των ινομυωμάτων της μήτρας;
Για τη διάγνωση των ινομυωμάτων μήτρας, χρησιμοποιούνται διάφορες ιατρικές μέθοδοι που επιτρέπουν την ακριβή εκτίμηση του μεγέθους, της θέσης και του αριθμού των ινομυωμάτων, καθώς και των πιθανών επιπλοκών.
1. Κλινική εξέταση
Ο γιατρός μπορεί να παρατηρήσει ύποπτες μάζες κατά τη διάρκεια μιας γυναικολογικής εξέτασης, καθώς και διόγκωση της μήτρας, συμπτώματα που ενδέχεται να υποδηλώνουν την παρουσία ινομυωμάτων.
2.Υπερηχογραφικός έλεγχος
Ο υπερηχογραφικός έλεγχος είναι η πιο συνηθισμένη και αποτελεσματική μέθοδος για τη διάγνωση των ινομυωμάτων. Επιτρέπει την εκτίμηση του μεγέθους, της θέσης, της φύσης τους καθώς και του αριθμού τους.
3. Μαγνητική τομογραφία (MRI)
Μια μη επεμβατική μέθοδος που χρησιμοποιείται για να προσφέρει λεπτομερείς εικόνες των ινομυωμάτων και των γύρω ιστών. Χρησιμοποιείται κυρίως για την εκτίμηση των μεγάλων ή πολυάριθμων ινομυωμάτων, ή σε περιπτώσεις όπου η υπερηχογραφία δεν παρέχει σαφή εικόνα. Η μαγνητική τομογραφία μπορεί επίσης να αποκαλύψει τη δομή του ινομυώματος, και να βοηθήσει στη σχεδίαση της κατάλληλης θεραπείας.
4. Υστεροσκόπηση
Η υστεροσκόπηση είναι μια ενδοσκοπική διαδικασία κατά την οποία εισάγεται ένα υστεροσκόπιο (μία λεπτή κάμερα) στην ενδομήτρια κοιλότητα μέσω του κόλπου και του τραχήλου της μήτρας. Αυτή η μέθοδος χρησιμοποιείται συνήθως όταν υπάρχουν υπόνοιες για ινομυώματα που ενδέχεται να επηρεάζουν την εσωτερική κοιλότητα της μήτρας (ενδομήτρια ινομυώματα). Η υστεροσκόπηση επιτρέπει στον γιατρό όχι μόνο να επιβεβαιώσει τη διάγνωση, αλλά και να πάρει δείγματα ιστού (βιοψία) εάν κρίνεται αναγκαίο.
5. Υστεροσαλπιγγογραφία (HSG)
Η υστεροσαλπιγγογραφία είναι μια ειδική ακτινολογική εξέταση που χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της ανατομίας της μήτρας και των σαλπίγγων. Κατά τη διαδικασία αυτή, εγχέεται ραδιενεργό υγρό στη μήτρα και γίνεται λήψη ακτινογραφιών, ώστε να ανιχνευθούν οποιεσδήποτε ανωμαλίες στη μήτρα, όπως ινομυώματα ή συμφύσεις.
Ποιες Είναι οι Θεραπευτικές Επιλογές για τα Ινομυώματα Μήτρας;
Η θεραπεία των ινομυωμάτων μήτρας εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το μέγεθος, η θέση και ο αριθμός των ινομυωμάτων, τα συμπτώματα που προκαλούν, καθώς και την ηλικία της γυναίκας και την επιθυμία της για τεκνοποίηση. Ειδικότερα, δεν υπάρχει μία «γενική» θεραπεία που να ισχύει για όλες τις περιπτώσεις, καθώς κάθε ασθενής χρειάζεται εξατομικευμένη προσέγγιση. Οι θεραπευτικές επιλογές για τα ινομυώματα χωρίζονται σε χειρουργικές και συντηρητικές (μη χειρουργικές).
Χειρουργική Αντιμετώπιση των Ινομυωμάτων
Η χειρουργική αντιμετώπιση εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως το μέγεθος, η θέση, και η φύση των ινομυωμάτων, καθώς και την επιθυμία της γυναίκας για γονιμότητα. Οι βασικές χειρουργικές μέθοδοι περιλαμβάνουν:
1. Υστεροσκοπική αφαίρεση (Επεμβατική Υστεροσκόπηση)
Αυτή η μέθοδος είναι ιδανική για την αφαίρεση υποβλεννογόνιων ινομυωμάτων (αυτά που βρίσκονται εντός της κοιλότητας της μήτρας) και ορισμένων ενδοτοιχωματικών ινομυωμάτων (που είναι εσωτερικά στο τοίχωμα της μήτρας). Η υστεροσκόπηση επιτρέπει την αφαίρεση των ινομυωμάτων χωρίς μεγάλες τομές και έχει μικρότερη περίοδο ανάρρωσης.
2. Λαπαροσκοπική/Ρομποτική αφαίρεση
Η λαπαροσκοπική αφαίρεση και η ρομποτική χειρουργική χρησιμοποιούνται για την αφαίρεση ενδοτοιχωματικών ή υπορρογόνιων ινομυωμάτων (αυτά που βρίσκονται στην εξωτερική πλευρά της μήτρας). Αυτές οι μέθοδοι προσφέρουν σημαντικά πλεονεκτήματα όπως μικρότερες τομές, ταχύτερη ανάρρωση, λιγότερη απώλεια αίματος και μικρότερο κίνδυνο λοιμώξεων.
3. Υστερεκτομή
Η υστερεκτομή είναι η πλήρης αφαίρεση της μήτρας και εφαρμόζεται κυρίως στις γυναίκες που έχουν ήδη κάνει παιδιά ή έχουν άλλες παθήσεις, όπως είναι η αδενομύωση, η δυσπλασία τραχήλου, η πρόπτωση μήτρας, καθώς και σε περιπτώσεις όπου τα ινομυώματα είναι πολύ μεγάλα ή επανεμφανίζονται μετά από προηγούμενες χειρουργικές επεμβάσεις. Η υστερεκτομή μπορεί να είναι λαπαροσκοπική ή ανοιχτή και προσφέρει οριστική λύση στα ινομυώματα.
Μη Χειρουργικές Επιλογές
Οι μη χειρουργικές θεραπευτικές επιλογές για τα ινομυώματα μήτρας προσφέρουν στους ασθενείς εναλλακτικές λύσεις για την ανακούφιση από τα συμπτώματα χωρίς την ανάγκη για πλήρη χειρουργική επέμβαση.
1.Φαρμακευτική αντιμετώπιση
Η φαρμακευτική αγωγή για τα ινομυώματα αποσκοπεί κυρίως στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και δεν είναι μια μόνιμη λύση για την εξάλειψή τους, αφού τα ινομυώματα δεν εξαφανίζονται χωρίς χειρουργική παρέμβαση. Κάποιες από τις βασικές φαρμακευτικές θεραπείες περιλαμβάνουν:
- Ορμονοθεραπεία
Η ορμονοθεραπεία χρησιμοποιείται για να μειώσει τα συμπτώματα των ινομυωμάτων, αλλά δεν αποτελεί μόνιμη λύση. Ορισμένα από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι:
GnRH Ανάλογα: υποδόρια ένεση που προκαλεί μια προσωρινή φαρμακευτική εμμηνόπαυση, μειώνοντας τα επίπεδα οιστρογόνων στο σώμα. Η εν λόγω θεραπεία δεν συνιστά μια μόνιμη λύση, καθώς σε περίπτωση που παραταθεί αυτή η υποοιστρογονική κατάσταση, υπάρχουν κίνδυνοι απώλειας της οστικής πυκνότητας, ενώ ταυτόχρονα εμφανίζονται και κλιμακτηριακά συμπτώματα. Επίσης, 2-3 μήνες μετά τη διακοπή τους, τα οιστρογόνα επανέρχονται στα πρότερα επίπεδα και κατά συνέπεια αρχίζουν να μεγαλώνουν τα ινομυώματα. Για το λόγο αυτό, είτε χορηγούνται προεμμηνοπαυσιακά για λίγους μήνες, μέχρι να επέλθει φυσικά η εμμηνόπαυση, είτε στο πλαίσιο προεγχειρητικής αγωγής για να ελεγχθεί η αιμορραγία και η συρρίκνωση των ινομυωμάτων και να γίνει πιο εύκολη η χειρουργική τους αφαίρεση.
- Συνδυαστικά αντισυλληπτικά δισκία
- Το ενδομήτριο σπείραμα προγεστερόνης
- Το τρανεξαμικό οξύ για τη μείωση της αιμορραγίας
2. Ακτινολογικός εμβολισμός μήτρας: Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την εισαγωγή μικροσφαιριδιών στα αγγεία που τροφοδοτούν τα ινομυώματα, με στόχο την καταστολή της αιμάτωσής τους, γεγονός που οδηγεί στη συρρίκνωση τους.
3.Καυτηρίαση με ραδιοσυχνότητες: Χρησιμοποιεί ηλεκτρική ενέργεια υψηλής ραδιοσυχνότητας για να καταστρέψει τα κύτταρα του ινομυώματος και να μειώσει τα συμπτώματα.
4.Θεραπεία με εστιασμένους υπερήχους: Μια μη επεμβατική μέθοδος που χρησιμοποιεί υπερήχους για να κατευθύνει και να επικεντρώσει θερμότητα στις περιοχές των ινομυωμάτων. Η θερμότητα καταστρέφει τα κύτταρα του ινομυώματος χωρίς να προκαλεί βλάβη στους γύρω ιστούς.
Εξατομίκευση της Θεραπείας
Η διατήρηση της γονιμότητας των γυναικών που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, αλλά και η επιθυμία πολλών γυναικών να διατηρήσουν τη μήτρα τους έχει καταστήσει τη λαπαροσκοπική και ρομποτική αφαίρεση -ακόμα και μεγαλύτερων σε μέγεθος ινομυωμάτων- (πάνω απο 10 εκατοστά) τη χειρουργική μέθοδος εκλογής γι αυτές τις περιπτώσεις. Η εμπειρία και οι δεξιότητες του Χειρουργού-Γυναικολόγου με εξειδίκευση στις λαπαροσκοπικές και ρομποτικές επεμβάσεις διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο στην επιτυχή έκβαση της επέμβασης. Κάποια από τα πλεονεκτήματα της ενδοσκόπησης/ λαπαροσκόπησης είναι η βελτιωμένη χειρουργική οπτική και ακρίβεια, ο μειωμένος πόνος και η μικρότερη απώλεια αίματος, ο μικρός κίνδυνος λοίμωξης, η μικρότερη παραμονή στο νοσοκομείο, η ταχύτερη ανάρρωση, οι μικρότερες τομές με ελάχιστες ουλές και, φυσικά, το αυξημένο επίπεδο ικανοποίησης των ασθενών.
