Είναι συχνός ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας;
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο τρίτος πιο συχνός καρκίνος στις γυναίκες. Στην Ευρώπη, 10,6 ανά 100.000 γυναίκες είχαν διαγνωστεί με καρκίνο του τραχήλου της μήτρας το 2008. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στο 4% του συνόλου των καρκίνων που διαγιγνώσκονται στις γυναίκες. Σχεδόν το 1% όλων των γυναικών θα αναπτύξουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας κατά τη διάρκεια ζωής τους στην Ευρώπη. Λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι τώρα είναι διαθέσιμο ένα εμβόλιο για την προστασία από τις συχνότερες μορφές ιού του ανθρώπινου θηλώματος (HPV), που εμπλέκεται στον καρκίνο του τραχήλου, ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας πιθανότατα θα γίνει λιγότερο συχνός στο μέλλον. Ο κίνδυνος για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι υψηλότερος στην Ανατολική Ευρώπη (κυρίως στη Σερβία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Λιθουανία), λόγω της έλλειψης οργανωμένων προγραμμάτων πληθυσμιακού προσυμπτωματικού ελέγχου. Λόγω της συχνής μη προσβασιμότητας στον προσυμπτωματικό έλεγχο και τη θεραπεία, το ποσοστό θνησιμότητας είναι 10 φορές υψηλότερο στις αναπτυσσόμενες χώρες από ότι στις ανεπτυγμένες χώρες.
Τι προκαλεί τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας;
Έχει καταστεί σαφές ότι ουσιαστικά όλοι οι καρκίνοι του τραχήλου της μήτρας προκαλούνται από ορισμένους τύπους του ανθρώπινου ιού των θηλωμάτων (HPV), μία ομάδα ιών παρόμοια με τον ιό που προκαλεί κονδυλώματα στο δέρμα ή στα γεννητικά όργανα. Η μόλυνση με τον ιό HPV προκαλείται από την άμεση επαφή και στην περίπτωση του τραχήλου συνήθως προκαλείται με τη σεξουαλική επαφή ή ακόμη και από την δερματική επαφή. Ο HPV είναι πολύ συχνός στο γενικό πληθυσμό. Σχεδόν όλες οι ενήλικες γυναίκες έχουν κάποια στιγμή προσβληθεί από HPV, αλλά στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η λοίμωξη HPV υποχωρεί σε χρονικό διάστημα από έξι μήνες έως δύο χρόνια, χωρίς να προκαλέσει συμπτώματα της νόσου. Ωστόσο, σε σπάνιες περιπτώσεις, όπου η λοίμωξη HPV δεν υποχωρεί, και η μόλυνση είναι ανθεκτική, ο κίνδυνος ανάπτυξης προ-καρκινικών αλλοιώσεων του τραχήλου της μήτρας, που προηγούνται της ανάπτυξης του καρκίνου του τραχήλου, είναι υψηλότερος.
Η έγκαιρη ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου μπορεί εύκολα να γίνει με την εξέταση των επιχρισμάτων από την επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας, που λαμβάνονται κατά τη διάρκεια μιας γυναικολογικής εξέτασης. Όταν ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ανιχνευθεί έγκαιρα, η θεραπεία του είναι απλή και αποτελεσματική. Ως εκ τούτου, ο κύριος παράγοντας κινδύνου απειλής της ζωής από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι η έλλειψη τακτικών γυναικολογικών εξετάσεων και τεστ Παπανικολάου
Ποια είναι τα συμπτώματα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;
Θα πρέπει να υπάρχει υποψία για καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στις παρακάτω περιπτώσεις:
- Ανωμαλίες κατά τη γυναικολογική εξέταση.
- Σοβαρές ανωμαλίες στα τραχηλικά επιχρίσματα (Τεστ Παπανικολάου) .
- Αιμορραγία εκτός της περιόδου εμμήνου ρύσεως
- Αιμορραγία μετά τη σεξουαλική επαφή
Πώς γίνεται η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου μήτρας;
Η διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας βασίζεται στις παρακάτω εξετάσεις:
- Κλινική εξέταση
Η κλινική εξέταση είναι η εξέταση και ψηλάφηση από τον γιατρό. Αυτό περιλαμβάνει γυναικολογική εξέταση με αμφίχειρη εκ του ορθού ή/και του κόλπου εξέταση για να εκτιμηθεί η θέση και μέγεθος του όγκου και κατά πόσο έχει επεκταθεί και σε άλλα όργανα στην πύελο. Σε υγιείς γυναίκες χωρίς εμφανή νόσο, ο γιατρός παίρνει ένα επίχρισμα από την επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας για να εξεταστεί στο μικροσκόπιο (κυτταρολογική εξέταση).
- Το τεστ επιχρίσματος (Τεστ Παπανικολάου)
Ο τράχηλος επισκοπείται και είναι ορατός κατά την γυναικολογική εξέταση, έτσι ώστε ο γιατρός να μπορεί να λάβει εύκολα επιχρίσματα από την επιφάνειά του για κυτταρολογική εξέταση, το λεγόμενο τεστ επιχρίσματος Παπανικολάου ή τεστ Παπανικολάου. Τα κύτταρα του επιχρίσματος εξετάζονται στο εργαστήριο, επιτρέποντας την έγκαιρη διάγνωση μιας προβλάβης, δηλαδή μιας ανωμαλίας των κυττάρων της επιφάνειας του τραχήλου της μήτρας, που ονομάζεται δυσπλασία, η οποία με την πάροδο των ετών μπορεί να εξελιχθεί σε καρκίνο.
- Κολποσκόπηση
Η κολποσκόπηση είναι μια διαδικασία κατά την οποία ο ασθενής ξαπλώνει στο εξεταστήριο, όπως κατά τη διάρκεια της γυναικολογικής εξέτασης. Εισάγεται στον κόλπο ένας διαστολέας για να βοηθήσει το γιατρό να έχει εικόνα του τραχήλου. Ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει ένα κολποσκόπιο για να εξετάσει τον τράχηλο της μήτρας. Το κολποσκόπιο είναι ένα όργανο που έχει μεγεθυντικούς φακούς παρόμοιους με κιάλια. Επιτρέπει στο γιατρό να δει τον τράχηλο από έξω από το σώμα, σε μεγέθυνση και με σαφήνεια. Ο γιατρός εφαρμόζει ένα ελαφρύ διάλυμα οξικού οξέος (όπως το ξύδι) στον τράχηλο της μήτρας, έτσι ώστε οι οποιεσδήποτε παθολογικές περιοχές να είναι ορατές πιο εύκολα. Όταν παρατηρείται μια ανώμαλη περιοχή στον τράχηλο, γίνεται βιοψία.
- Ιστοπαθολογική εξέταση
Είναι η εργαστηριακή εξέταση του καρκινικού ιστού, αφού έχει αφαιρεθεί ένα δείγμα από τον όγκο (βιοψία). Αυτή η εργαστηριακή εξέταση γίνεται από έναν παθολογοανατόμο, ο οποίος θα επιβεβαιώσει τη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και θα δώσει περισσότερες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά των προ-καρκινικών βλαβών (CIN 1 έως 3) και του καρκίνου.
- Ιατρικές εξετάσεις απεικόνισης
Η αξονική τομογραφία (CTscan) και η μαγνητική τομογραφία (MRI) χρησιμοποιούνται για να απεικονίσουν κάθε εξάπλωση του όγκου στην πύελο και τους λεμφαδένες (που εντοπίζονται κατά μήκος των κεντρικών αγγείων στην πύελο και κατά μήκος της αορτής), που παροχετεύουν τον όγκο και που μπορεί να είναι θέσεις των μεταστάσεων. Η μαγνητική τομογραφία έχει αποδειχθεί ότι είναι ανώτερη από την αξονική τομογραφία. Βασική συμπληρωματική εξέταση περιλαμβάνει ακτινογραφία ή αξονική τομογραφία θώρακος. Προκειμένου να εξετασθεί το ουροποιητικό σύστημα (συμπεριλαμβανομένων των ουρητήρων μεταξύ.
Ποιες είναι οι επιλογές θεραπείας του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;
Η κατάταξη του καρκίνου σε διάφορα στάδια χαρακτηρίζει τον βαθμό εξάπλωσης της νόσου στο σώμα. Οι γιατροί χρησιμοποιούν τη σταδιοποίηση για να αξιολογήσουν τους κινδύνους και την πρόγνωση που σχετίζεται με την εξάπλωση του καρκίνου και τα ειδικά χαρακτηριστικά του ασθενούς και του καρκίνου, προκειμένου να καθορίσουν ποια θα είναι η κατάλληλη θεραπεία. Όσο λιγότερο προχωρημένο είναι το στάδιο, τόσο καλύτερη είναι η πρόγνωση, και επομένως τόσο λιγότερο επιθετική θα είναι η κατάλληλη θεραπεία. Η σταδιοποίηση περιλαμβάνει:
- πρώτα πριν από κάθε θεραπεία, κλινικές και ιατρικές απεικονιστικές εξετάσεις· και αυτό για να καθορισθεί η καλύτερη θεραπεία.
- Στην συνέχεια, εφόσον η θεραπεία περιελάμβανε χειρουργική επέμβαση, εργαστηριακή ιστοπαθολογική εξέταση επί των ιστών που αφαιρέθηκαν χειρουργικά που θα επιτρέψει την βελτίωση της προεγχειρητικής σταδιοποίησης. Πράγματι, τα μετεγχειρητικά ευρήματα μπορεί να αποκαλύψουν ευρήματα, που καθιστούν την περαιτέρω θεραπεία σκόπιμη.
Το μέγεθος του όγκου, οι παθολογοανατομικοί παράγοντες κινδύνου (L1, V1, G3, κτλ.) καθώς και η ηλικία, το οικογενειακό πλάνο και η φυσική κατάσταση της ασθενούς διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην επιλογή της κατάλληλης κι ογκολογικά ασφαλούς χειρουργικής μεθόδου.
Τις τελευταίες δεκαετίες, η ριζική υστερεκτομή έχει αναδειχθεί ως ο χρυσός κανόνας για τη χειρουργική αντιμετώπιση του πρώιμου καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Εξαίρεση αποτελούν οι ασθενείς με νόσο σταδίου ΙΑ1, χωρίς προσβολή των πυελικών λεμφαδένων και οι ασθενείς σταδίου Ι που επιθυμούν τη διατήρηση της γονιμότητας. Σύμφωνα με την αναθεωρημένη ταξινόμηση της FIGO του 2018, ο πρώιμος καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ορίζεται ως όγκος μεγέθους ≤ 4 cm, ο οποίος περιορίζεται στον τράχηλο της μήτρας (στάδιο IAI-B2). Η τραχηλεκτομή ή η κωνοειδής εκτομή, μπορούν να εφαρμοστούν υπό προϋποθέσεις. Σε κατάσταση υποτροπής, μπορούν να πραγματοποιηθούν ριζικές θεραπείες, όπως για παράδειγμα η πυελική εξεντέρωση.
Σε κάθε περίπτωση η εμπειρία του εξειδικευμένου Γυναικολόγου-Ογκολόγου είναι εκ των ων ουκ άνευ για ένα άριστο ογκολογικό αποτέλεσμα.
Ποια είναι η καλύτερη χειρουργική τεχνική για την αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου μήτρας;
Μετά τη δημοσίευση της μελέτης LACC στα τέλη του 2018, η οποία συνέκρινε το ογκολογικό αποτέλεσμα με την χρήση της ενδοσκοπικής και ανοιχτής τεχνικής, παρουσιάζοντας μικρότερο κίνδυνο υποτροπής με την χρήση της ανοιχτής χειρουργικής, έγινε μια μεγάλη αλλαγή στην επιλογή της χειρουργικής μεθόδου αντιμετώπισης της νόσου. Ενώ πριν τη δημοσίευση της μελέτης αυτής η βασική χειρουργική μέθοδος ήταν η λαπαροσκοπική επέμβαση, μετά τη δημοσίευση της μελέτης έγινε μια στροφή προς τη μέθοδο της ανοικτής χειρουργικής. Όπως ήταν αναμενόμενο, πολλοί λαπαροσκόποι διαφώνησαν με αυτά τα αποτελέσματα. Τα κύρια σημεία αντιπαραβολής σχετικά με τη LACC μελέτη, ήταν το υψηλό ποσοστό επιβίωσης στην ομάδα ανοιχτής χειρουργικής σε σύγκριση με προηγούμενες αναφορές, η απουσία ιστολογικών δεδομένων για το ένα τρίτο των ασθενών, καθώς και ελλιπή δεδομένα σχετικά με τις δεξιότητες και την εμπειρία των χειρουργών.
Παρά τις πολυάριθμες εξηγήσεις που παρατίθεται για τις δυσμενείς επιπτώσεις της ελάχιστα επεμβατικής προσέγγισης, οι λόγοι δεν είναι σαφείς. Η χρήση του χειριστή της μήτρας είναι αυτή που κατηγορήθηκε περισσότερο, για τα χειρότερα αποτελέσματα της ενδοσκοπικής χειρουργικής. Πολλοί Γυναικολόγοι-Ογκολόγοι πρεσβευτές της ενδοσκόπησης πραγματοποίησαν νέες προδρομικές μελέτες που αμφισβήτησαν τα αποτελέσματα της μελέτης LACC. Εντούτοις, μέχρι να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα με μεγάλες τυχαιοποιημένες πολυκεντρικές προδρομικές μελέτες που θα επιβεβαιώνουν εκ νέου την ογκολογική ασφάλεια των ενδοσκοπικών τεχνικών (λαπαροσκόπηση και ρομποτική χειρουργική) θα πρέπει η χειρουργική τεχνική να είναι εκείνη της ανοικτής μεθόδου.
Υπάρχουν επιπλέον θεραπείες που μπορεί να είναι απαραίτητες για την ασθενή μετά τη χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;
Όπως και σε κάθε ογκολογική ασθενή, έτσι για την ασθενή με καρκίνο τραχήλου μήτρας οι αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται σε Ογκολογικό Συμβούλιο παρουσία του θεράποντος Γυναικολόγου-Ογκολόγου όπως επίσης και του Παθολόγου-Ογκολόγου, Ακτινοθεραπευτή και Παθολογοανατόμου.
Στις επιπλέον της χειρουργικής θεραπείες συμπεριλαμβάνεται η λεγόμενη επικουρική θεραπεία. Πρόκειται για μια αγωγή που χορηγείται συμπληρωματικά της αρχικής θεραπείας, όταν υπάρχει υποψία ότι η αρχική θεραπεία μπορεί να μην ήταν θεραπευτική. Ο σκοπός της επικουρικής θεραπείας είναι η μείωση του κινδύνου υποτροπής κι επανεμφάνισης της νόσου.
Η επικουρική θεραπεία θα είναι ταυτόχρονη χημειοακτινοθεραπεία, δηλαδή εξωτερική ή ενδοκολπική ακτινοθεραπεία (βραχυθεραπεία) και χημειοθεραπεία, η οποία χορηγείται ταυτόχρονα. Στην εξωτερική ακτινοθεραπεία, η ακτινοβολία παράγεται από εξωτερική πηγή και κατευθύνεται στην περιοχή της πυέλου, όπου εντοπίζεται ο όγκος μαζί με τα λεμφαγγεία και τους λεμφαδένες. Η χημειοθεραπεία συνίσταται σε φάρμακα που είναι σε θέση να σκοτώσουν εξαλείψουν τα καρκινικά κύτταρα σε όλο το σώμα, αλλά και στα λεμφαγγεία και στους λεμφαδένες στην πύελο, καθώς επίσης και να ενισχύσουν τη δράση της ακτινοβολίας.
