Τι είναι προεκλαμψία;
Ως Προεκλαμψία ορίζεται ο συνδυασμός της Αρτηριακής Υπέρτασης στην κύηση μαζί με λευκωματουρία (λεύκωμα ούρων 24ώρου πάνω από 300 mg).Η προεκλαμψία μπορεί να είναι ήπια ή σοβαρή.
Σοβαρή θεωρείται η προεκλαμψία όταν έχουμε:
- Συστολική αρτηριακή πίεση πάνω από 160 mmHg ή διαστολική αρτηριακή πίεση πάνω από 110 mmHg
- Οπτικές και νευρολογικές διαταραχές (θάμπωμα, «σκοτώματα», σοβαρή κεφαλαλγία, μεταβολή επιπέδου συνείδησης)
- Συμπτώματα διάτασης του ήπατος (πόνος στο στομάχι ή στο δεξιό υποχόνδριο, ναυτία, έμετοι)
- Διαταραχή της λειτουργίας του ήπατος (αύξηση των τρανσαμινασών)
- Θρομβοπενία (ελάττωση του αριθμού των αιμοπεταλίων)
- Λεύκωμα στα ούρα 24ώρου πάνω από 5 γραμμάρια.
- Ελάττωση της διούρησης (ούρα 24ώρου κάτω από μισό λίτρο)
- Σοβαρή καθυστέρηση της ανάπτυξης του εμβρύου
Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση προεκλαμψίας στην κύηση;
- Αντιφωσφολιπιδικό Σύνδρομο (9πλάσιος κίνδυνος)
- Ιστορικό προεκλαμψίας σε προηγούμενη εγκυμοσύνη (7πλάσιος κίνδυνος)
- Παχυσαρκία (Δείκτης μάζας σώματος >30)
- Προϋπάρχων διαβήτης (τύπου 1 ή 2)
- Ιστορικό προεκλαμψίας σε συγγενή πρώτου βαθμού
- Νεφρική νόσος
- Χρόνια υπέρταση, ειδικά δευτερογενείς αιτίες της χρόνιας υπέρτασης όπως υπερκορτιζολαιμία, υπεραλδοστερονισμός, φαιοχρωμοκύτωμα, ή στένωση νεφρικών αρτηριών
- Πρώτη εγκυμοσύνη
- Ηλικία μητέρας μικρότερη από 18 ή μεγαλύτερη από 40 ετών
- Αφροαμερικάνικη προέλευση
- Ερυθηματώδης Λύκος
- Θρομβοφιλία
- Πολύδυμος κύηση
- Κύηση έπο Μεθόδους Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (IVF/ICSI)
Ποιες είναι οι επιπλοκές της προεκλαμψίας;
H βαρύτητα των επιπλοκών της προεκλαμψίας σχετίζεται άμεσα με το χρόνο εμφάνισης της. Όσο νωρίτερα εμφανίζεται στην κύηση, τόσο βαρύτερη και πολυπλοκότερη εικόνα εμφανίζει.
Οι πιθανές επιπλοκές της προεκλαμψίας είναι:
- Μητροπλακουντιακή ανεπάρκεια. Η διαταραχή της αιματικής ροής στα αγγεία του πλακούντα μειώνει τη παροχή οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών στο έμβρυο, με αποτέλεσμα ένα έμβρυο μικρότερο του κανονικού (SGA), μικρό βάρος γέννησης ή πρόωρο τοκετό.
- Αποκόλληση του πλακούντα. Η πιθανότητα αποκόλλησης αυξάνεται στη προεκλαμψία. Η βαριά αποκόλληση συνοδεύεται από κολπική αιμορραγία και βλάβη στον πλακούντα. Απαιτεί άμεση αντιμετώπιση διαφορετικά είναι απειλητική για τη ζωή της επιτόκου και του εμβρύου.
- Σύνδρομο HELLP. Είναι μία κλινική οντότητα, η οποία χαρακτηρίζεται από αιμόλυση (στο επίχρισμα αίματος), αυξημένα ηπατικά ένζυμα (SGOT) και θρομβοπενία (PLT <100.000/μL). Ο κίνδυνος ανάπτυξης του HELLP επί εδάφους προεκλαμψίας είναι 100 φορές υψηλότερος από τις άλλες κυήσεις. Παρ’ όλο που το σύνδρομο προϋποθέτει όλα τα παραπάνω ευρήματα, η κλινική εικόνα ποικίλει σημαντικά. Η επίτοκος τυπικά εμφανίζει κοιλιακό άλγος (επιγαστραλγία), ενώ μπορεί να έχει και συμπτώματα ιογενούς λοίμωξης όπως ναυτία και έμετο. Η αρτηριακή υπέρταση δεν είναι προϋπόθεση του συνδρόμου. Επειδή προκαλεί σοβαρές βλάβες σε ζωτικά όργανα της μητέρας, η έγκαιρη αναγνώριση είναι πολύ σημαντική.
- Εκλαμψία. Χαρακτηρίζεται από προεκλαμψία και τονικο-κλονικές κρίσεις. Μπορεί να συνυπάρχουν άλλα συμπτώματα όπως ισχυρή κεφαλαλγία, επιγαστραλγία, διαταραχές στην όραση και στο επίπεδο συνείδησης. Η εκλαμψία είναι πολύ απειλητική για τη ζωή της επιτόκου και πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα με αποκατάσταση του αερισμού, αποφυγή τραυματισμού της επιτόκου και άμεσο τοκετό, ανεξάρτητα από την ηλικία της κύησης.
Μπορεί να γίνει πρόγνωση της προεκλαμψίας κι αν ναι, πόσο νωρίς στην εγκυμοσύνη;
Η πρόγνωση και η πρόβλεψη της εμφάνισης της προεκλαμψίας είναι στις μέρες μας δυνατή. Είναι μάλιστα πλέον εφικτό, στο 1ο κιόλας τρίμηνο της εγκυμοσύνης να υπολογίσουμε με ασφάλεια την πιθανότητα εμφάνισης της ασθένειας, με αποτέλεσμα να μπορούμε να επέμβουμε εγκαίρως θεραπευτικά για την πρόληψη της νόσο, αλλά και να εντοπίσουμε τις εγκύους εκείνες που μπορούν να επωφεληθούν από μια πιο εντατική παρακολούθηση της εγκυμοσύνης. Το λεγόμενο Screening Προεκλαμψίας καταγράφει τις ακόλουθες παραμέτρους:
- Μέτρηση του κύματος της ταχύτητας ροής στις μητριαίες αρτηρίες (PI) στις 11+0 έως 13+6 εβδομάδες κυήσεως.
- Ατομικό ιστορικό της γυναίκας και οικογενειακό ιστορικό (συμπεριλαμβάνονται εθνικότητα και BMI).
- Μέτρηση της μέσης αρτηριακής πίεσης (ΜΑΠ).
- Μέτρηση της PAPP-A (pregnancy associated plasma protein A) και PLGF (placenta growth factor).
Mε αυτό τον τρόπο μπορεί να ανιχνευθεί το 90% των περιπτώσεων της προεκλαμψίας, που χρειάζονται τερματισμό της κύησης (με φυσιολογικό τοκετό ή με καισαρική τομή), πριν τις 34 εβδομάδες και το 45% των περιπτώσεων της προεκλαμψίας που εμφανίζονται αργότερα (μετά τις 34 εβδομάδες).Εάν, λοιπόν, γίνει πρόβλεψη της εμφάνισης της προεκλαμψίας πριν τις 34 εβδομάδες, χορηγούνται αντιυπερτασικά φάρμακα ή ασπιρίνη και έτσι αποφεύγονται σοβαρές επιπλοκές. Η χορήγηση χαμηλών δόσεων ασπιρίνης (100-150 mg ημερησίως) σε γυναίκες με μέτριο ή υψηλό κίνδυνο εμφάνισης προεκλαμψίας φαίνεται να ασκεί, έστω και μερικώς, προστατευτική δράση.
Πώς θεραπεύεται η υπέρταση της κύησης και η προεκλαμψία;
Η θεραπεία της υπέρτασης είναι αρχικά φαρμακευτική. Αυτά δεν προκαλούν γενετικές ανωμαλίες. Σκοπός της θεραπείας είναι να προχωρήσει η εγκυμοσύνη χωρίς σημαντικά προβλήματα για τη μητέρα ή το έμβρυο. Η ενδεδειγμένη αγωγή με αντιυπερτασικά φάρμακα είναι απολύτως απαραίτητη στη σοβαρή υπέρταση και στην προεκλαμψία, κυρίως, για την πρόληψη των αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων. Σημαντική θέση στον έλεγχο της ασθένειας κατέχει η χορήγηση μαγνησίου. Οι γυναίκες πρέπει να ενημερώνονται για τα σημεία και τα συμπτώματα της σοβαρής προεκλαμψίας και να τα αναφέρουν αμέσως στον Μαιευτήρα-Γυναικολόγο τους. Επιπλέον, πρέπει να επικοινωνούν άμεσα μαζί του σε περιπτώσεις κολπικής αιμόρροιας, κοιλιακού άλγους, ελάττωσης των εμβρυϊκών σκιρτημάτων ή συμπτωμάτων επαπειλούμενου πρόωρου τοκετού. Ο περιορισμός της φυσικής δραστηριότητας, ίσως προλαμβάνει σε κάποιο βαθμό την επιδείνωση της Αρτηριακής Υπέρτασης. Η ανάπαυση των εγκύων με προεκλαμψία ενδείκνυται στην αριστερή πλάγια θέση, όπου το βάρος της μήτρας δεν προκαλεί πίεση της κάτω κοίλης φλέβας, γνωστό και ως «σύνδρομο κάτω κοίλης φλέβας». Επιπρόσθετα, ο περιορισμός της κατανάλωσης αλατιού ενδεχομένως και η χρήση κορτικοστεροειδών που θα βοηθήσουν την ωρίμανση των πνευμόνων ειδικά σε κυήσεις <34εβδομάδων βοηθούν στην πλειονότητα των περιπτώσεων προεκλαμψίας.
Δυστυχώς, η αντιμετώπιση της υπέρτασης δεν περιορίζει σε μεγάλο βαθμό τα προβλήματα που αυτή δημιουργεί. Αποβλέπουμε δηλαδή, στην παράταση της εγκυμοσύνης για όσο το δυνατό περισσότερο, ώστε το έμβρυο να είναι βιώσιμο όταν γεννηθεί και στην αποφυγή της προεκλαμψίας και εκλαμψίας που είναι πολύ σοβαρές παθολογικές καταστάσεις, οι οποίες απαιτούν εισαγωγή σε κλινική, στενή παρακολούθηση και φαρμακευτική αγωγή. Σε τελικό στάδιο, η προεκλαμψία θεραπεύεται άμεσα με τη διεκπεραίωση του τοκετού και την αποβολή του πλακούντα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ωστόσο, η πορεία της νόσου μπορεί να επιδεινωθεί τις πρώτες 48 ώρες μετά τον τοκετό. Για το λόγο αυτό, οι γυναίκες με διαγνωσθείσα προεκλαμψία ή υπέρταση, απαιτείται να παρακολουθούνται στενά ως προς την αρτηριακή τους πίεση, την πρόσληψη και την αποβολή υγρών.
